Tăng xuất khẩu nông sản sang EU: Lắm gian nan

Doanh nghiệp đối mặt nhiều rào cản

Với mục tiêu XK cà phê rang xay mang thương hiệu của Việt Nam sang thị trường EU, Công ty TNHH IDD Việt Nam (IDD) đã mạnh dạn đầu tư cho chế biến với công nghệ sản xuất hiện đại. Công ty cũng đã cố gắng kiểm soát chất lượng cà phê ngay từ công đoạn trồng đến thành phẩm.

Cà phê chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản

Tuy nhiên, bà Hoàng Thị Minh Tâm - Quản lý phòng Xuất nhập khẩu (IDD) - thừa nhận rằng, con đường XK cà phê thành phẩm vào thị trường EU còn rất gian nan. EU nổi tiếng khó tính, nông sản XK vào thị trường này đòi hỏi phải đáp ứng rất nhiều tiêu chuẩn, trong khi công ty mới đạt được chứng chỉ rất cơ bản như ISO. Chưa kể, các nhà nhập khẩu EU vẫn có xu hướng nhập nguyên liệu thô do giá rẻ và công nghệ rang, xay cà phê tại các quốc gia này rất tốt.

Khó khăn của IDD chỉ là một trong số rất nhiều rào cản mà các DN nông sản Việt Nam đang gặp phải khi muốn tăng thị phần tại EU. Theo ông Trần Ngọc Quân - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) - nông sản là mặt hàng được bảo hộ tại EU, do đó DN phải đối mặt với nhiều biện pháp bảo hộ khi XK sang khối này. Cùng với đó, các nước EU có quy định rất cao và chặt chẽ về dư lượng thuốc kháng sinh, thuốc trừ sâu, nguồn gốc xuất xứ các mặt hàng nông sản. Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn - chuyên gia Tổ chức xúc tiến nhập khẩu từ các nước đang phát triển Hà Lan (CBI) - việc DN trong nước không tuân thủ đầy đủ và nghiêm ngặt các quy định về chất lượng, truy xuất nguồn gốc là khá phổ biến. Đã có trường hợp, năm nay DN tuân thủ các quy định, đủ điều kiện XK, nhưng sang năm không tuân thủ nữa và bị dừng hợp đồng XK. Như vậy, ý thức tự giác tuân thủ quy định của DN trong nước còn hạn chế cũng chính là rào cản cho mở rộng thị phần của nông sản Việt tại EU.

Khuyến cáo từ các chuyên gia

Trước hiện trạng trên, đại diện CBI khuyến cáo, EU có muôn vàn rào cản về pháp lý, do đó buộc DN phải chủ động tìm hiểu thông tin và đáp ứng đầy đủ, ổn định các quy định mới có thể XK bền vững. Do khoảng cách địa lý xa, chi phí tiếp cận thị trường cao, DN cũng cần nghiên cứu về chi phí, rủi ro để cân bằng được bài toán XK. DN có thể xây dựng những câu chuyện xung quanh quy trình sản xuất nông sản XK nhằm tạo sự khác biệt cho nông sản Việt trên thị trường EU.

Đặc biệt, khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU được thực thi, sự khác biệt là rất lớn, đó là XK vào EU, nông sản Việt sẽ được hưởng thuế suất 0%. Ngoài ra, số lượng quốc gia có hiệp định thương mại tự do với EU không ít, nhưng tập trung vào sản xuất nông sản thì không nhiều. Như vậy có thể thấy, cánh cửa thị trường EU đã rộng mở cho nông sản Việt Nam.

Tuy nhiên, để bước qua cánh cửa này, DN trong nước cần đặc biệt chú ý đến chất lượng sản phẩm. Không chỉ ở giai đoạn vận chuyển mà phải kiểm soát chặt chẽ toàn bộ quy trình sản xuất. Minh bạch về nguồn gốc xuất xứ giúp nhà nhập khẩu thuận lợi phân luồng an toàn thực phẩm.