Đến nay, Việt Nam đã qua ba vòng đàm phán Luật Lâm nghiệp, Quản trị rừng và Buôn bán gỗ (FLEGT) của EU nhằm đảm bảo các sản phẩm xuất khẩu phải được sản xuất từ nguyên liệu gỗ hợp pháp. Theo đó, chỉ những sản phẩm có chứng chỉ FLEGT mới “rộng cửa” vào thị trường EU. Trọng tâm của kế hoạch hành động này là những Thỏa thuận Đối tác tự nguyện (VPA) đối với các nước sản xuất, xuất khẩu đồ gỗ có mong muốn loại bỏ gỗ bất hợp pháp trong thương mại với EU. Các phiên thảo luận kỹ thuật, tham vấn bên liên quan và hỗ trợ kỹ thuật đang được tiến hành với mục tiêu kết thúc đàm phán VPA vào cuối năm 2014.
TS. Franz Jessen -Đại sứ, Trưởng Phái đoàn EU tại Việt Nam- đánh giá: Thực hiện VPA sẽ mang lại nhiều cơ hội cho các DN trong việc xuất khẩu đồ gỗ. Sản phẩm không chỉ tiếp tục được xuất khẩu vào EU mà còn có thể bán được giá cao hơn cũng như có nhiều cơ hội xuất khẩu sang các thị trường khác, giảm thiểu tình trạng chế biến gỗ bất hợp pháp trong nước, tăng uy tín quốc gia.
Tuy mang lại nhiều lợi thế, song nhận thức của nhiều DN về tác động và những thuận lợi mà VPA mang lại chưa nhiều. Theo ông Nguyễn Tôn Quyền – Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hỗi Gỗ và Lâm sản Việt Nam, đến nay, mới chỉ có các DN chế biến gỗ vừa và lớn hiểu về VPA, còn các DN nhỏ, đặc biệt là các hộ gia đình sản xuất nhỏ lẻ còn chưa có khái niệm gì về VPA.
VPA có nhiều nội dung, trong đó quan trọng nhất là văn bản định nghĩa về gỗ hợp với 8 nguyên tắc, 50 tiêu chí và hơn 100 chỉ số vì vây, để hiểu được tất cả cũng là thách thức lớn. Bên cạnh đó là khó khăn về hệ thống luật pháp “Luật pháp của Việt Nam và nước ngoài còn chênh lệch nhau rất nhiều, tuân thủ luật pháp của Việt Nam nhưng phải hài hòa với EU, rất nhiều luật pháp phải sửa đổi không thể thực hiện ngày một ngày hai”, ông Quyền nói.
Theo số liệu của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, 95% DN chế biến và xuất khẩu gỗ là DN nhỏ là vừa, chiếm lượng kim ngạch xuất khẩu chính vẫn là DN FDI. Nếu xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ của Việt Nam năm 2013 đạt 5,7 tỷ USD (tăng 17,8%) thì các DN FDI đã đóng góp tới 3 tỷ USD. Các DN lớn của Việt Nam trong lĩnh vực này rất ít, chỉ “đếm trên đầu ngón tay”.
Để khắc phục tình trạng này, Hiệp hội đã thí điểm liên kết vùng. Theo đánh giá của ông Quyền, việc liên kết các DN xuất khẩu gỗ trong vùng là một cách làm hay, cần nhân rộng. Tuy nhiên, để thực hiện có hiệu quả, cần xây dựng quy chế lâu dài, trong đó có vai trò của Nhà nước, từng bước liên kết các DN chế biến và xuất khẩu gỗ, nâng cao sức cạnh tranh.
Theo Báo Công thương